Dziedzictwo kulturowe

Podlaski design. Część I

Wzory łowickie, kaszubskie i podhalańskie od lat inspirują współczesnych twórców. Dziś pora na Podlaskie. Poznaj motywy i elementy tradycyjnych podlaskich tkanin, które coraz częściej wykorzystują w swoich pracach artyści z Polski i z zagranicy.

Tkanina Dwuosnowowa

Tradycja przywrócona do życia

Kiedyś obecna niemal w każdym podlaskim domu, dziś – po latach zapomnienia – wraca z podwójną siłą. Niezwykłe wzory podlaskich tkanin dwuosnowowych powstają przede wszystkim w Janowie. Niegdyś tkactwem zajmowały się niemal wszystkie mieszkające tu kobiety. Dzisiaj jest ich coraz mniej, ale moda na tkaninę dwuosnowową powraca, albo… dopiero się pojawia. Na przykład w Japonii.

Kilka lat temu tkaczki z Janowa odkryła Izumi Fujita – antropolożka i etnografka, na stałe mieszkająca w Polsce. Zachwycona wzorami i kunsztem tkanin dwuosnowowych, zorganizowała wystawy w swoim rodzinnym kraju, tam również prowadzi sklep internetowy. W Janowie organizuje także warsztaty tradycyjnego tkactwa, w których chętnie uczestniczą goście z Japonii.

Kilka lat temu powstał szlak „Kraina Wątku i Osnowy” prowadzący przez pracownie tkackie głównie na terenie gmin Janów i Korycin. Dziś możesz odwiedzić 12 czynnie działających pracowni. Zanim jednak zaplanujesz wizytę, skontaktuj się z tkaczką – więcej informacji i numery kontaktowe znajdziesz TUTAJ.

Wystawę 50 tkanin dwuosnowowych, dywanów i makat znajdziesz także w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. Są to najczęściej prace nagrodzone w konkursach organizowanych przez janowski ośrodek kultury. Izba organizuje również warsztaty i spotkania dla dzieci.

Warsztaty tkackie są co pewien czas organizowane w Parku Kulturowym Korycin-Milewszczyzna.

Makatki

Mądrości ludowe zaszyte w tkaninie

Niewielkie, prostokątne haftowane tkaniny ozdabiały ściany w podlaskich domach – najczęściej w kuchni. Wzory powstawały na własnoręcznie tkanym materiale z lnu – były to m.in. kwiaty, ptaki, krajobrazy, a nawet elementy religijne. Makatki to jednak przede wszystkim wyszywane mądrości ludowe – często pojawiały się na nich napisy, np. „Miłość i zgoda domu ozdoba” czy „Dobre dziatki to skarb matki”.

Jeśli chcesz obejrzeć oryginalne makatki z regionu, w zbiorach Muzeum w Bielsku Podlaskim znajdziesz ich ponad 200 – wszystkie pochodzą z Ziemi Bielskiej.

Ręcznik obrzędowy

Od narodzin do śmierci

Pojawiał się zarówno w katolickich, jak i prawosławnych domach, ale to w tych drugich miał niemal mistyczne znaczenie. Przed laty każda panna na wydaniu wyszywała kilka własnych ręczników. W dniu ślubu zabierała je ze sobą – na jednym z nich stawała w cerkwi, później ozdabiała nim ikony w domu, a jeden zostawał do umieszczenia w trumnie.

Zbiory ręczników obrzędowych z Ziemi Bielskiej możesz obejrzeć w Muzeum w Bielsku Podlaskim – licząca niemal 300 sztuk wystawa wciąż jest uzupełniania. Obecnie muzeum stara się, by ręcznik obrzędowy znalazł się na liście UNESCO.

Współczesny Design

Naturalne Kosmetyki SVOJE

Podlaska sztuka ludowa inspiruje współczesnych twórców. Na motywie ręcznika obrzędowego, powstało logo marki SVOJE – rzemieślniczych kosmetyków naturalnych z Podlasia, tworzonych przez Aleksandrę Krasnodębską-Gwardzik.

„Logo SVOJE zostało stworzone w oparciu o słowiański symbol oznaczający pieśń miłosną. Symbol ten, jak wiele innych zachował się dzięki hafciarkom, które, bardzo często niepiśmienne, haftem wyrażały swoje emocje i potrzeby.”

Na Ludowo

Ubrania Xoroshe

Z motywów ludowych czerpie również Xoroshe – marka odzieżowa nawiązującą do tradycji Podlasia i Polesia. Jej twórczyni, Magdalena Pietruk, zafascynowana bogactwem wzorów, struktur i możliwości wykorzystania tradycji we współczesnym designie, tworzy projekty czerpiące z motywów regionalnych.

Street Art.

Tkanina w tkance miasta

Tkanina dwuosnowowa stała się inspiracją dla twórców street artu. W ramach projektu „Folk on the street” w Białymstoku powstał największy mural ludowy w Polsce. Malowidło „Tkana opowieść” rozciąga się aż przez 11 kondygnacji i przedstawia siedzącego na pniu drzewa chłopca, ubranego w strój zdobiony białoruskimi motywami ludowymi. Nad jego głową widoczny jest wzór przeniesiony z podlaskiej tkaniny dwuosnowowej pt. „Pieczenie chleba”. Autorką tkaniny jest Lucyna Kędzierska z Wasilkowa, której pracownia należy do szlaku „Kraina Wątku i Osnowy”. Tkaninę „Pieczenie chleba” możesz zobaczyć w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie.